Hier thuis woont een man (ik noem geen namen) die zeer regelmatig sport. Dat levert resultaat op, meer kracht en conditie, spieren, dat soort dingen. Algehele lichamelijke fitheid. Zelf doe ik alleen aan sport als er iets mis is, oftewel zo goed als nooit. (Ik ben meer van het fietsen en tuinieren.) Maar goed: zelf doe ik ondertussen ook een oefenprogramma om fitter te worden, maar dan voor mijn geest. Er was de klad gekomen in het creatief bezig zijn, en ik was daardoor een stukje minder mezelf. En dat werkte door in alles wat ik deed. Dus werk aan de winkel: tijd om een einde te maken aan die verwaarlozing. (Hardlopers hebben dat ook geloof ik, als ze niet hardlopen voelen ze zich niet zichzelf. Nou, ik ben mezelf niet als ik wél hardloop, maar ik herken het gevoel.)

Het boek “The Artist’s Way”

Een wijze buurvrouw raadde me eens aan het boek “The Artist’s Way” van Julia Cameron te lezen. Het had haar erg geholpen. (Dezelfde buurvrouw leerde me “van snoeien gaat het bloeien”, ze had het over de tuin maar het is van toepassing op nog véél meer!) The Artist’s Way is geschreven voor mensen die hun creativiteit in de weg zitten. Geblokkeerde kunstenaars, maar ook mensen zoals ik die hun creativiteit inzetten op andere gebieden. In grote lijnen is het een cursus van twaalf weken waarin je aan de slag gaat met wat je creativiteit tegenhoudt. Daarvoor zet de schrijfster drie dingen in:

• morning pages: dagelijks bij het opstaan drie pagina’s schrijven
• kunstenaarsafspraakjes: neem jezelf mee op een uitje dat je geest voedt
• opdrachten

En dat is fijn. Ik ben nu twee weken bezig, en ik vind het heerlijk. Bovendien knap ik er geestelijk van op.

In het boek gaat het over God en de Schepper. Sommige mensen voelen zich daar meteen comfortabel mee, anderen misschien niet. Maar Julia Cameron wil je niet bekeren, het is haar manier om te omschrijven dat je als kunstenaar een soort doorgeefluik bent. De Romeinen hadden het over inspiratie: je tapt uit een oneindige bron, niet uit je innerlijk. Elizabeth Gilbert (auteur van “Eat, Pray, Love”) omschrijft het beter dan ik:

Morning pages

Het idee van de morning pages is dat je je innerlijke criticus te snel af bent door meteen na het opstaan drie pagina’s vol te schrijven. Meer eisen zijn er niet: die pagina’s moeten vol, maakt niet uit met wat. Je laat ze aan niemand lezen, je mag ze weggooien als je wilt, je mag klagen, schrijven dat je niet weet wat je moet schrijven, maakt niet uit als je maar doorschrijft.

Dat betekent dat de wekker nu om zes uur gaat bij mij, en dat ik langzaam wakker word terwijl ik mijn gedachten orden. Ik begin de dag met tijd voor mezelf. Eerst maak ik mijn hoofd van binnen schoon en netjes, daarna pas stap ik onder de douche. Soms bedenk ik oplossingen en ideeën, maar soms kom ik niet verder dan beschrijven wie er langskomen (op uitslaapdagen, anders is het nog te donker). Ik begin met een helder en gefocust hoofd aan mijn dag, en heb daardoor veel meer ruimte voor creativiteit en improvisatie.

Kunstenaarsafspraakje

“Kunstenaarsafspraakje” bekt niet lekker, maar het dekt wel de lading: je gaat uit. Met jezelf, als kunstenaar. Alleen, en dan iets doen dat je prikkelt en inspireert. Zo heb ik zomaar op een donderdag door de duinen gefietst, en heb ik een scharrelochtend gehouden met lezen in de trein en rondkijken in een kringloopwinkel. Het idee is jezelf een schop onder de kont te geven en er op uit te gaan, gericht te zoeken naar voeding voor je geest. Nieuwe prikkels.

Het is goed om bewust tijd te maken om mijn geest op te laden. Niet alleen vanwege die voeding en prikkeling: het werkt ook op een andere manier. Het betekent ook dat ik met mezelf afspreek dat ik mijn welzijn serieus neem: ik maak er tijd voor. Ik kan heel makkelijk al mijn aandacht stoppen in mijn kinderen en mijn werk, maar halt, ho, hu: eerst voor jezelf zorgen! “Tijd voor mezelf” klinkt een stuk minder zweverig dan een “kunstenaarsafspraakje”, maar dat is ook een aspect hiervan.

Opdrachten voor de geest

Toen ik aan het boek begon dacht ik dat ik creatieve opdrachten zou krijgen, dingen met tekenen enzo. Maar dat is niet zo, het zijn andere opdrachten. Ze zijn bedoeld om aan je beeld van jezelf als kunstenaar te werken: aan de dingen die je belemmeren, de kritiek die je in je hoofd hebt, uitstelgedrag maar ook aan het vinden van motivatie en plezier. Dat was even schrikken. Elke week heeft een thema, en bij elke week horen andere opdrachten. Die kun je allemaal maken, maar dat hoeft niet, je probeert er elke dag één te doen. De schrijfster vraagt je te kiezen voor de opdrachten die je het meest aanspreken én die die je het meest tegenstaan, die ertussenin kun je laten liggen.

Ik had er niet meteen zin in, maar ben er toch aan begonnen. Een opdracht uit week één was bijvoorbeeld na te denken wie ervoor hadden gezorgd dat ik overtuigingen in mijn hoofd had die mijn creativiteit belemmeren. Dus ik meteen in de verdediging: “Er is niets dat mijn creativiteit in de weg zit, dat ik geen kunstenaar ben is omdat ik dat niet wil zijn, puur mijn eigen keuze.” Nou heb ik inderdaad niet de wens om kunstenaar te zijn, maar een overtuiging als “doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg” is natuurlijk wel degelijk belemmerend voor de creativiteit. Het was goed te kijken waar die vandaan kwam, zodat ik ‘m kan afschudden. Dat was een relatief zware oefening, maar er zijn ook oefeningen als het verzinnen van alternatieven voor je huidige leven, of een lijstje maken van dingen die je gedaan wilt hebben en er dan één uitvoeren.

Die oefeningen zijn een soort katalysator: ze zetten me aan het denken. En dat is goed, want alleen door los schrijfwerk kom ik niet zo snel vooruit als met die opdrachten erbij.

Doe dat boek!

Het is geen boek om te lezen, maar een boek om te doen. Als je nieuwsgierig bent naar hoe creatief je zou kunnen zijn: ga ermee aan de slag. Het boek leert me verantwoordelijkheid te nemen voor mijn creativiteit en die te voeden, en ik kan me voorstellen dat dat iets is waar meer mensen baat bij hebben. Het is even wennen om ’s ochtends oefeningen te doen voor een gezonde geest, maar hé, waarom niet?