Ik zou nu over werkelijk alles kunnen schrijven. Ik ben uitgerust, heb afstand kunnen nemen van het dagelijks werk, geen stress van welke soort dan ook. En toch heb ik geen idee waarover ik zal schrijven.

Herken je dit? Ik zie het ook bij mijn kinderen: in de vakantie kunnen ze álles kiezen, ze hoeven niet op de tijd te letten, het mag allemaal net wat rommeliger worden dan in een schoolweek, en wat doen ze? Ze vervelen zich te pletter. Dat duurt een poos, waarna ze iets bedenken als “elkaar op het hoofd-meppertje”, met spullen gooien bij de glas-in-lood deur of voorover van de trap glijden. Hebben ze dat overleefd dan komen ze meestal op een idee dat veel rommel oplevert, maar waarmee ze de verdere dag zoet zijn. Verveling maakt creatief, dus wie ben ik om ze dat te onthouden? 😉

Creatief met beperkingen

Beperkingen kunnen je helpen als je op zoek bent naar een idee. Het klinkt wat onlogisch hè? Ze geven houvast. Vergelijk het met een ruimtevaarder die los in de ruimte hangt: die heeft ook geen idee waar hij heen moet. Pas als hij wat planeten herkent en zijn raket terugziet weet hij wat hem te doen staat.

Een idee bedenken is het probleem niet. Het probleem is dat niet elk idee voldoet aan de eisen die je jezelf oplegt. Dus als je voor een wit schildersdoek staat (letterlijk of figuurlijk) en zomaar wat begint te kwasten ben je niet tevreden over je werk, terwijl je toch wel degelijk iets nieuws hebt gemaakt. Als je van tevoren bedenkt dat je een boom wilt schilderen (of zes ideeën voor een marketingcampagne wilt bedenken, of een nieuw idee voor een product, of…) wordt het al makkelijker: je hebt eisen waaraan je wilt voldoen explicieter gemaakt.

Maak je vervolgens het programma van eisen héél specifiek, dan zul je je er door beperkt voelen. Als je je daar niet door laat verlammen, levert dat ook weer creativiteit op:

• Je gaat bedenken hoe je onder de eisen uit kunt komen.
• Je onderzoekt of er ruimte is om de eis anders te formuleren.
• Het wordt een één-tegen-één gevecht: OK eis, ik ga je tackelen, let maar op!
• Je ziet de eisen als een uitdaging en je zet al je capaciteiten in om die uitdaging aan te gaan.

Teveel eisen maken een oplossing niet beter, maar een paar slim gekozen beperkingen helpen je vooruit.

Onbegrensd creatief, geen idee

En wat nou als je voor je gevoel onbeperkt creatief mag zijn en dat je overweldigt?

Geniet

Allereerst: laat je niet overweldigen maar geniet ervan. Iemand die de staatsloterij wint kan balen van de keuzestress, maar ook lekker gaan dromen over wat hij zal gaan doen: dat laatste lijkt mij gezonder. Waarschijnlijk heb je weleens verzucht dat je “nooit” tijd of ruimte had om eens helemaal vrij met een nieuw idee te komen, nou: hier is je kans, waardeer die!

Stel procesdoelen

Leg de lat even weg. Je wilt liefst meteen de wereldvoedselproblematiek en/of het klimaatprobleem oplossen. Puik plan, maar ook een hele verantwoordelijkheid, zelfs als niemand weet dat je dat van plan bent. Moet je dan maar een héél simpel vraagstukje aanpakken, een héél klein doeletje stellen? Kan, maar de kans is groot dat je dan niet blij bent met wat je bereikt. Dus leg die hele lat even weg en richt je op “procesdoelen” in plaats van op het resultaat. Spreek bijvoorbeeld met jezelf af:

• Ik ga tijd besteden aan experimenteren met verf.
• Vanmorgen schrijf ik aan mijn blog.
• Ik maak een wandeling om na te denken over wat ik wil.

Je hebt heus niet overal zin in

Voel wat je echt wilt. Oei, dat klinkt zweverig… Je zou ook kunnen zeggen: bedenk ff waar je zin in hebt. Een voorbeeld: ik drink graag thee. Ik vind het superleuk om rare smaakjes te proberen. Maar dat wil niet zeggen dat ik alle thee even lekker vind. Ik drink graag Earl Grey en Lapsang Souchong vind ik ronduit vies.

Als je álles mag kiezen is dat wel heel veel. Maar als je nadenkt over wat je leuk vindt, waar je warm voor loopt of waar je hart naar uit gaat, dan heb je al wat meer richting voor wat je gaat doen.

Daag jezelf uit met eisen

Geven eisen je houvast? Bedenk zelf eisen, niemand houd je tegen! Merk je dat je het fijn vindt om de zee aan mogelijkheden wat verder in te dammen? Nou: doe dat dan gewoon! Schilder alleen maar miniaturen, maak je nieuwe product niet alleen recyclebaar maar zelfs hartstikke voedzaam voor planten, maak je dienst 10 keer zo goedkoop als die van de concurrentie. Juist omdat het zelfbedachte eisen zijn kun je jezelf er lekker mee uitdagen.

Niet lullen maar poetsen

Begin gewoon. Ga maar klieren. Blijf vooral niet te lang nadenken over hoe je het het allerbest kunt aanpakken of nog erger, over het allerbeste dat je kunt bereiken. Ga gewoon wat klieren, een beetje rommelen, wat schetsen of aantekeningen maken.

Een bekende oefening voor creatief schrijven is gewoon een minuut lang alles opschrijven wat je te binnen schiet: het levert zeker geen literaire prijzen op, maar je bent wél de drempel over van niet schrijven naar wel schrijven. En als je wilt schrijven is dat het begin: schrijven. Ook als je op zoek bent naar een goed idee: zoek niet naar het perfecte idee, begin nou eerst maar eens met überhaupt een idee.

Geniet van je blanco canvas!