De morfologische kaart-methode

Dacht je dat creativiteit zich niet in schema’s laat vatten? Dan moet je deze methode eens proberen! Je gaat een tabel maken van deeloplossingen, en dat leidt vanzelf tot nieuwe inzichten en ideeën. Magie!

Sorry alvast voor mijn weinig zakelijke voorbeeld aan het einde, de sessies voor deze week waren al rond maar ik had wèl nog een kleuterverjaardag te organiseren…

Stap 1: hak je probleem op

Veel vraagstukken zijn eigenlijk een verzameling deelproblemen. Bijvoorbeeld:

• Een LED-lamp moet licht geven, in een fitting passen, de LEDs moeten afgeschermd zijn i.v.m. de hitte die ze afgeven en er moet stroom doorgegeven worden van electriciteitsnet naar LEDs en weer terug (voorbeeld uit een sessie bij wat nu Philips Lumileds heet).
• Een bedrijfswebsite moet laten zien wat het bedrijf doet, klanten verleiden iets te doen (mailadres achterlaten, iets kopen, offerte aanvragen), informatie geven en bij dat alles goed vindbaar zijn in zoekmachines.
• Een bijeenkomst bestaat uit een serie onderdelen, zoals welkom, inleiding, opwarmer, brainstorm, ideeën kiezen, pauze, energieker, nog een brainstorm, nog meer kiezen, presentatie, afsluiten, evaluatie. (Dit is mijn sessie voor morgen, maar dan zonder de pauze, het is maar twee uurtjes…)

Hak je probleem dus op: ontleed het tot op zijn onderdelen. Je ziet aan de voorbeelden al, dat die onderdelen niet onafhankelijk hoeven te zijn.

Stap 2: teken deeloplossingen in een tabel

Nu maak je een tabel. Echt! Geen grapje! Je zet alle deelproblemen onder elkaar in de eerste kolom, en je tekent in elke rij zoveel mogelijk verschillende oplossingen voor dat deelprobleem. Tekenen, omdat je dan in één oogopslag ziet wat je bedoelt, en omdat tekenen een ander deel van je hersenen inzet dan schrijven, en hoe meer hersenen er mee doen hoe meer ideeën je zult krijgen. Schrijven kán wel, maar werkt daardoor iets minder goed. Op een whiteboard kun je nog eens iets uitvegen, maar het hoeven echt geen mooie tekeningen te worden, als je zelf maar snapt wat je bedoelt.

Voorbeeld: het rijtje bij “presentatie”:

Je hoeft nog geen rekening te houden met hoe de deeloplossingen elkaar beïnvloeden.

Stap 3: aanschouw en laat je inspireren

Nu het leukste stuk: zet een stap naar achter en bewonder wat je hebt gemaakt! Je hebt vele deeloplossingen, en in theorie heb je nu een aantal oplossingen gelijk aan de met elkaar vermenigvuldigde aantallen deeloplossingen. Cool, hè?

Je gaat nu oplossingen samenstellen door uit elke rij een deeloplossing te kiezen en die met elkaar te combineren. Je zou alle theoretisch mogelijke oplossingen kunnen nagaan, als je veel tijd hebt en het belang groot is, maar gewoon random onderdelen combineren is voor wat extra creativiteit voldoende. Dan ontstaan de mooiste dingen:

• Een setje deeloplossingen samen blijkt een innovatief nieuw idee.
• Door een ongewone combinatie kom je op een nieuw idee.
• Sommige deeloplossingen blijk je te kunnen samenvoegen: één onderdeel voor meerdere functies. Less is more: een presentatie waardoor iedereen al lekker bewogen heeft, waarom niet?
• Je bedenkt nieuwe, onverwachtse deeloplossingen, omdat je het deelprobleem los bekijkt: als je bijvoorbeeld denkt aan welkom heten, dan denk je bij een bijeenkomst al gauw aan een praatje. Maar je kunt ook denken aan een rode loper, chocolaatjes op elke stoel, een mysterieuze envelop met een eerste aanwijzing, of een vaderlijke gastheer die je jas en tas voor je ophangt en een voetenbankje bij je stiel schuift.
• Je ziet welke deeloplossingen heel goed of juist minder goed bij elkaar passen. Een actief welkom, een actieve presentatie, een warming up en dan nog een rennen-en-vliegen brainstorm zijn achter elkaar wat teveel van het goede…

Zo ben ik bijvoorbeeld aan het puzzelen op een kindermenu. Mijn dochter wil voor haar verjaardagsfeestje voor haar zesde verjaardag restaurantje spelen. Vooral het zelf kunnen kiezen uit een menukaart vindt ze belangrijk. We zoeken dus een menu bestaand uit kindvriendelijke gerechten die aantrekkelijk ogen en makkelijk te maken zijn, en waaraan ze zich niet zo vol eten dat ze geen toetje meer hoeven (of erger). Dat ziet er dan zo uit:

Veel plezier!