In het schrijven bestaat de uitdrukking “kill your darlings”. “Schrijven is schrappen”, nog zo eentje.  Wie iets weet van creatief denken merkt meteen dat er een tegenstrijdigheid zit in dit soort boude beweringen: schrappen, kritiek, dat is toch onverenigbaar met creativiteit? Ja en nee, ik leg je uit hoe het zit.

Bij een creatief proces maak je een aantal keer de fases van het divergeren en convergeren door. Divergeren leidt tot meer ideeën, rijkere ideeën, meer opties. Convergeren levert een weloverwogen keuze op, de essentie van wat je daarvoor hebt bedacht, een beperking van het enorme aantal losse flodders tot een top tien, in elk geval: minder ideeën. Beiden zijn nodig!

Als je bezig bent nieuwe ideeën te verzinnen is het niet handig om meteen bij elk idee de beperkingen te overdenken. Je ideeënstroom stokt, je blijft hangen in voor de hand liggende oplossingen, en het is ook nog eens helemaal niet leuk.

Is het daarentegen tijd om te gaan kijken wat het brainstormen, mindmappen of post-its plakken heeft opgeleverd, dan is het natuurlijk wel nodig om kritisch te zijn. Je wilt alleen de beste ideeën of opties overhouden, en niet blijven plakken aan een idee dat op het eerste gezicht zo leuk leek maar bij nader inzien wel héél veel haken en ogen kent. Zo’n idee, waar je eigenlijk een beetje verliefd op bent maar dat gewoon niet voldoet aan je vraag, is een “darling” die “gekilld” moet worden. Dat klinkt harder dan het is: zet zo’n idee vooral in een opschrijfboekje voor een andere keer, maar focus op die ideeën waar je nú echt wat aan gaat hebben.

Enne, om het convergeren een beetje behapbaar te houden is het slim om niet elk idee uitgebreid te bekijken en te schrappen wat er niet werkt. Schrappen is demotiverend, zeker als het jouw idee is dat wordt geschrapt. Nee, veel leuker en praktischer is te bepalen wat wél aantrekkelijk is. Denk eerst na over een criterium, of een paar criteria* waarmee je dat bepaalt. En kies vervolgens wat je het meest aanspreekt, een handjevol tot een tiental ideeën, en werk die uit. Laat dat schrappen maar aan de schrijvers over!

*Voor de praktische toepassing: haalbaarheid, toepasbaarheid, betaalbaarheid, benodigde middelen en materialen enzovoorts. Maar laat het daar zeker niet bij, en als je echt innovatieve ideeën zoekt: laat dit soort criteria pas een rol spelen bij de allerlaatste selectie. Voor onderscheidende, innovatieve ideeën gebruik je criteria als nieuw, eigenlijk buiten de scope, vast niet haalbaar, spannend, origineel, enzovoorts. Het gaat om het oprekken van de grenzen: bij het uitwerken kom je er vanzelf weer binnen.