Komende week zijn hier in Middelburg de plaatselijke algemene beschouwingen. De gemeenten krijgen er komend jaar veel belangrijke taken bij en de landelijke coalitie rammelt regelmatig, volgend jaar zijn de verkiezingen voor de Provinciale Staten: de politiek blijft in beweging.

Waar haalt de politiek zijn inspiratie vandaan? Vertel mij uw inspiratiebron en ik zeg u bij welke partij u hoort. Als voorbeeld nemen we het opheffen van een plaatselijke buslijn door de provinciale overheid. In plaats van deze buslijn met betaalde chauffeurs komt er waarschijnlijk een buurtbus met vrijwillige chauffeurs.

1. “De inwoners van XXX maken zich zorgen: hoe moeten ze nu boodschappen doen? Ik sprak een oudere dame die bang is dat ze haar wijk niet meer uitkomt zonder de bus. Die buurtbus daar kom je haast niet in met een rollator.”
2. “En weer worden mensen met een fatsoenlijke baan ontslagen en vervangen door vrijwilligers. Als dat overal zo gaat, hoe moeten die dan weer aan werk komen? Je reinste verdringing.”
3. “Wij vinden het belangrijk dat er een fijnmazig netwerk van openbaar vervoer blijft bestaan, als duurzaam alternatief voor de auto. Wij delen de zorgen van onze collega over het verdringen van banen door allerlei constructies waaraan de werknemers geen inkomenszekerheid voor de langere termijn kunnen ontlenen.”
4. “Als die buslijn niet rendabel is, dan is dit de enige oplossing.  De overheid hoeft niet alles maar koste wat kost overeind te houden, wij pleiten voor een bescheiden overheid, zodat de belastingen omlaag kunnen.”
5. “Die bus moet natuurlijk terug, dan betaalt de gemeente maar. Het is van de gekke om onze bejaarde ouders in een beunbus te stoppen.”

Wat kun je, als politicus, hier van leren?

• Refereren aan je kiezers doet het altijd goed. Zeker als die beschermd moeten worden, zoals alle minderheden: ouderen, gelovigen van allerlei pluimage, de zwakkeren in de samenleving. Nouja, en de dieren natuurlijk, maar die stemmen zelf niet.
• Een duidelijke vijand is handig om je tegen af te zetten. Mag ook een partij, wethouder of regering zijn waar je het niet mee eens bent.
• Duurzaamheid, economische groei, keuzevrijheid (populair om gelovigen te beschermen), het beschermen van de mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt en het loonstrookje van de kiezer zijn prima als argument voor welke maatregel dan ook. (Op debatcursus leerde ik dat je wint als je kinderen en panda’s in je betoog weet te verwerken, dat klopt wel een beetje.)
• Framing is belangrijk: als je je boodschap kort en krachtig verpakt en handige metaforen gebruikt, gaan die een eigen leven leiden. (Dat is het enige wat ik in Geert Wilders bewonder: zijn retorische vondsten zijn zo sterk dat ze een eigen leven gaan leiden. Helaas.)
• Gebruik niet teveel moeilijke woorden en pas op voor nuance: in de waan van de dag komt je boodschap onvoldoende over. Zie Bram van Ojik vs. Femke Halsema.
• Onderzoek en gedegen onderbouwing zijn niet sexy, verstop die dus liever onder één van de bovenstaande zaken.

En als kiezer: zó doen ze het dus! Herken het mechanisme en kies wijzer.